Hefur stjórnvaldið enn vanþóknun á námsmönnum?

Hlutverk LÍN er "að tryggja þeim sem falla undir lög þessi tækifæri til náms án tillits til efnahags." (samkv. 1. gr. laga um námslán 21/1992).

En gefa lögin tekjulágum námsmönnum tækifæri á lífi án námslánaskulda?

Þróun námslána í gegnum tíðina :

M-lán 1952-1961 : Vextir 3,5%. Endurgreiðslutími 10 ár.
N-lán 1952-1961 : Vextir 3,5%. Endurgreiðslutími 10 ár.
M-lán 1961-1967 : Vextir 3,5%. Endurgreiðslutími 15 ár.
N-lán 1961-1967 : Vextir 3,5%. Endurgreiðslutími 15 ár.
L-lán 1967-1975 : Vextir 5%. Endurgreiðslutími 15 ár.
K-lán 1975 : Vextir 13%. Endurgreiðslutími 4 ár.

• 1976 : Verðtrygging námslána kemur inn í stjórnarfrumvarpi um námslán og námsstyrki, sem Vilhjálmur Hjálmarsson menntamálaráðherra (F), flytur á 97. löggjafarþingi 1975-1976: "Hér er lagt til að gerð verði róttæk breyting á núgildandi endurgreiðslukjörum lánasjóðsins. Sú mikla verðbólga sem ríkt hefur hér á landi hin síðari ár hefur í raun leitt til þess að núverandi námslán hafa aðeins að litlu leyti komið til endurgreiðslu á raunvirði. Hafa þau nánast komið lánþegum að sama gagni og styrkir." Vilhjálmur tilheyrði ráðuneyti Geirs Hallgrímssonar (1974-1978).

V-lán 1976-1982 (áður X-lán sem gerð voru upp með V-láni 1982). Lánin eru verðtryggð. Endurgreiðslur standa yfir þar til skuld er uppgreidd eða lánþegi fallinn frá, þó ekki lengur en 20 ár.

• 1982 : Annað enn örlagaríkara skref er tekið árið 1982 þegar endurgreiðslutíminn á verðtryggðu námsláni er lengdur um helming eða í 40 ár (S-lán) ... planið er að afborganir fylgi námsmönnum inn í ellina...
  
  Stjórnarfrumvarp til laga um námslán og námsstyrki, sem Ingvar Gíslason menntamálaráðherra (F) flutti snemmárs 1982, gerði ráð fyrir lengingu í 30 ár. Lengingin í 40 ár er samkvæmt breytingartillögu meðflutningsmanna úr menntamálanefnd. Ingvar tilheyrði ráðuneyti Gunnars Thoroddsen (1980-1983).

S-lán (áður T-lán) 1982-1992 : Lánin eru verðtryggð. Endurgreiðslur standa yfir þar til skuld er uppgreidd eða lánþegi fallinn frá, þó ekki lengur en 40 ár... 

• 1992 : Það þykir greinilega ekki nóg því árið 1992 eru tímamörk endurgreiðslna horfin (R-lán og G-lán) og afborganir af verðtryggðum námslánum geta því fylgt námsmanninum til grafar...
  
  Sú breyting er í stjórnarfrumvarpi um Lánasjóð íslenskra námsmanna sem Ólafur G. Einarsson menntamálaráðherra (S) flytur snemmárs 1992: "Meginbreytingin, sem felst í þessu frumvarpi, er sú að teknir eru upp vægir vextir á lánin, endurgreiðslur hefjast fyrr en áður og greitt er hraðar til baka. Eftirstöðvar falla ekki niður heldur skulu lánin greidd að fullu. Það skiptir því námsmanninn miklu máli að reyna að takmarka lántökur sínar sem kostur er því þá verður greiðslubyrðin minni að námi loknu." Ólafur G. tilheyrði fyrsta ráðuneyti Davíðs Oddssonar (1991-1995).
  

R-lán 1992-2005 : Lánin eru verðtryggð og bera 1% vexti frá námslokum. Endurgreiðslur standa yfir þar til skuld er uppgreidd eða lánþegi fallinn frá.

G-lán frá 2005 : Lánin eru verðtryggð og bera 1% vexti frá námslokum. Endurgreiðslur standa yfir þar til skuld er uppgreidd eða lánþegi fallinn frá.

• Föst greiðsla og viðbótargreiðsla : "Árleg endurgreiðsla ákvarðast í tvennu lagi. Annars vegar er föst greiðsla, sem innheimt er á fyrri hluta ársins, óháð tekjum og hins vegar viðbótargreiðsla sem innheimt er á síðari hluta ársins og er háð tekjum fyrra árs." (samkv. 8. gr.)
  
  Þau tekjulægri eru lengur að borga af námslánunum og verðbólgan býr þá til sífellt stærri eftirstöðvar námslána til að borga af ævilangt. Aðeins er þó borgað af einu námsláni í senn, í millitíðinni vaxa hin...

• Lánþegi andast : "Endurgreiðslur, sem falla í gjalddaga eftir að lánþegi andast, falla sjálfkrafa niður." (samkv. 9. gr.). Þetta er eina prinsippið sem aldrei hefur þó verið hróflað við. Heimildin var fyrir hendi 1976 og lögin um námslán frá 1982 eða 1992 hafa ekki viljað herja enn frekar á fjölskyldur námsmanna, handan grafar...

Var einhver að bjóða ykkur stærri námslán?

Var einhver að tala um að vert væri að styrkja námsmenn?

Hvað var það við námslánin sem hneykslaði menntamálaráðherrann (F) um árið? "Hafa þau nánast komið lánþegum að sama gagni og styrkir." og því var verðtryggingunni skellt á með lögum árið 1976.

Fyrirspurn á Alþingi sem svarað var 25. mars sl.

• Tillaga að fyrirspurn á Alþingi : Hefði verið forvitnilegt að kanna áhrif verðtryggingar námslána almennt á líf námsmanna að námi loknu... Hvað langt fram eftir ævi námsmenn borga af námslánum og hversu oft afborganir af námslánum hafa farið í vanskil síðan verðtryggingin kom til?

Látum helvítin borga?